Soru : Dnyann en prestijli Kadn Filmleri Festivalinde gen bir Trk kadn sinemac olarak dl kazanmak nasl bir duygu ?

 

Cevap : Oncelikle, Crteil Kadn Filmleri Festivaline dier festivallerden farkl olarak bir nevi gnl borcumuz olduunu belirtmeliyim. Guillaume Giovanetti ile beraber yaptmz ilk film ilk kez 2004 senesinde Crteil Kadn Filmleri Festivalinde gsterilmiti. O dnem filmimizi bir ok festivale gndermi, hepsinden olumsuz cevap almtk.  Hem filmin gelecei, hem de ynetmenlerin kendilerine ve filme olan gveni asndan, ilk filmin prestijli bir festival tarafndan kabul edilmesi ok nemli.

Crteilin katalounda yer almak filmin dier festivallere davet edilmesini salad.

Bu nedenle, Crteil film festivali bir nevi bizim sinemac, kariyerimizi destekleyen, bize ilk kez gvenen festival oldu. 4 sene sonra, ayn festivalin son filmimizi de beenerek bizi davet etmesi, hatta bir dlle de bizi desteklemeye devam etmesi gerekten ok onur verici.

 

S : Seni sinemaya getiren sre neydi ?

 

C : 1996 ylnda Hacettepe Iktisat blmnden mezun oldum. Sinema eitimim yok, ocukluumdan itibaren de uzak dou sinemas ve karate filmleri dnda herhangi bir tr veya akma zel bir ilgi gstermedim. Bir gn kalkp da sinemac olmak isteyeceim, yaamm bir filmi tamamlayabilmek iin ne gerekiyorsa onu yapmak zere dzenleyeceim hi aklma gelmedi.

Bugn annem  Kzm bunlar ne yapym ?  Kullancak msn, atym m ?  diye karton kutular ierisinde senelerce usanmadan ektiim super 8leri, artk hi kimsenin kullanmad Hi8 kasetlerini gsterdiinde aslnda gemiimde sinemayla sandmdan daha fazla ilgilendiimi farkediyorum. Hatta arkadalarmla senaryolar da yazardk bir araya gelip, kardesimle ne zaman bir kamera ele geirsek hemen ok titiz bir mizansene girisirdik. Tek eksik, ne okulda ne baka bir yerde kimse bize gerekten ynetmen olunabilineceini, sinemac olup film ekmenin gerek bir meslek olduunu sylemedi. Istersem film ynetmeni olabileceimi ve bunun mmkn olduunu farkettiim gn kendiliimden buna yneldim sanrm. 

 

S : Yaşama mekan olarak niin Parisi setin ?

 

C : Daha ok yaama mekan deil ama iimi istediim gibi yapabilme mekan olarak Parisi tercih ettim. Franszca bilmek byk avantaj tabi.  Ancak  Al kzm bu paralar, btn hayatn deitir, git Fransada istediini yap  diyebilecek kadar varlkl bir aileden de gelmiyorum.  Ama eer ki 27 yanda bir anda durup dururken, hi de eitimini grmemiken, sinema konusunda hibir ey bilmez, sinema ile ilgili tek bir kii tanmazken, ynetmen olmak istemeye, byk skntlar ekmek pahasna bile olsa, Ankaradan deil de Paristen balamakta yarar var. Bence Sinemann bakenti, ne olursa olsun, hala Paris ve bu ehir gemiiniz ve eitiminiz ne olursa olsun, eer ki bir ii yapmaya gerekten istekliyseniz,  size en azndan bir imkan tanyor. Daha sonra bu imkan kullanp kullanamamakta tabii ki bir istek ve de maalesef bir ans meselesi.

 

 

S : Ama şahsi ama Guillaume Giovanetti ile ektiğiniz ksa metrajl ve belgesel filmlerin hep festivallere katld, hatta dller ald. Gen sinemaclarn kendilerini gstermeleri iin festivaller sine qua non/olmazsa olmaz tek yol mu ? Bymeye, tannmaya  başka geit yok mu ? Başka yol yoksa festivallere katlmann yolu nereden geiyor ?

 

C : Ne tr filmlere ilgi duyulduuna bal. Avrupadaki festivaller genelde bamsz ynetmenler tarafndan ekilmi, arthouse sinemas arlkl, kk bteli filmlere ncelik veriyorlar. Bu nedenle sinemalarda veya televizyonda gremediimiz, daha nce hi duymadmz filmleri festivallerde seyretme imkanmz oluyor. Eer ama televizyon filmi ekmek veya Hollywood tarzna ynelmekse bunun yolu, anladm kadaryla, festivallerden gemiyor.

 

Festivallere katlmann ise tek bir yolu var. Birinci adm internetten festivalin katlm artlarn ve son bavuru tarihini renip filmi ve gereken belgeleri festivale gndermek. Ikinci adm ise  kusura bakmayn, bu sene ok bavuru oldu, sizin filminiz de ok gzel ama ne yazk ki zamanmz dar, inallah bir daha ki sefere  gibi cevaplardan ylmadan, morali hi bozmadan filmi mmkn olduunca ok festivale gndermek. Genel olarak her filmimiz iin  Yz kere hayr denmeden vazgeilmeyecek  kuraln uyguluyoruz. Ilk filmimizle 45 hayra ulamtk ki Crteil bize bir can simidi atti.

 

S :  Ata  projesi nasl doğdu ? Sanrm biraz zel bir hikayesi var. Hikaye ve oyuncularn seilmesi bir hayli ilgin. Nasl hazrlayp ektiniz ?

 

C :   Ata  bizim ilk yazdmz senaryo. Parise geliimden ok ksa bir sre sonra yazmaya baladk, senaryoyu bitirmek, senaryoyla ilgilenen prodksiyon irketini bulmak, irketin finansmanlar bir araya getirmesi, filmin ekilmesi ve tamamlanmas tam 4 senemizi ald. Filmin senaryo aamasnda olduka otobiyografik olduunu kabul etmeliyim, kendi hayatmdan ve Parisin bana sunmadklarndan biraz yaknasm vard sanrm.

Filmin barol oyuncularndan Ahatcan Ali ile bir kafede tanmamzn ardndan senaryoyu yazmaya baladk. Filmin konusu Fransada bir uygur trknn ve de bir trk kznn karlamas idi. Ahatcan Beyi Ahatcan Bey oynad, beni de Ceyda Bakbaann oynamay kabul etmesiyle film artk benim otobiyografim olmaktan kp Ahatcan Bey ve Ceydann hayat oldu. Ne Ceydann ne de Ahatcan Beyin daha nce hibir aktrlk veya sinema deneyimi olmadn zellikle belirtmeliyim. Ama ben de, Guillaumeda hem filme hem de bize duyduklar gven iin ikisine de minnettarz.

 

S : Srada Pakistanda bir ilk uzun metraj var galiba ? Onun da hikayesini ve somutlanmasn anlatr msn ? rneğin prodktr bulma aşamasnda belirleyici olan neydi ?İlk admda neler yapacaksnz ?

 

C : Uzun metrajl filmimiz bir road-movie, yani ok byk bir blm yollarda geiyor. 22 yanda kse bir Pakistanl gencin gnn birinde tm hayatn altst edecek bir karar alarak yola koyulmasnn hikayesi. Hikaye yine gerek kiiler zerine, onlarn balarndan geen gerek hikayeleri konu alan bir film.

 

Pakistann sadece isminin bile Avrupal prodktrleri dehete dߟrmesi, ayrca ismi bir trl telaffuz edilemeyen bir trk ynetmenle, hi kimsenin tanyp bilmedii bir fransz ynetmenin ilk uzun metrajl filmi olmas nedeniyle bu projemize bir prodktr bulabilmek iin bir sene boyunca alabildiimiz tm kaplar aldk.

 

Prodktrmz Svetlana Novakin projeyi ele almasyla birlikte ok yava ve kk miktarlarda olmasna ramen proje gelitirme fonlar kazanmaya baladk. Yine prodktrmz sayesinde Goran Bregovicin yansra baz tannms isimlerin projeye referans vermesi ile filme olan ilgi artt. En son Media Development Fundn da projemize verilmesiyle artk bireyler yava yava rayna oturmaya balad. 

 

S : Doğu Bat demeyip Guillaume ile yerkreyi epeyce arşnlyorsunuz.  Ama Trkiye pek az. Ankara, İstanbul ve Antalya festivallerine katlmş olmanza rağmen yapmclarnz, destekleriniz iinde hi Trkiye, Trk yok. Niin ? zel bir tercih mi ? Yoksa kimse ilgilenmiyor mu 

 

C : Ilk filmimi Fransada tamamladm. Cekimleri Fransa dnda gerekletirmemize ramen, prodktrlerimiz fransz veya alman irketleri oldu ve de genellikle post-produksiyonu Fransada tamamlyoruz. Bir nevi btn balantlarm ve de dolaysyla beni destekleyenlerin byk bir blm Fransada. Trkiyede sinema evrelerinden ok az kiiyi tanyorum. Sinema eitimi almadmdan ve de sinemac bir aileden gelmediimden Trkiye de beni ok az tanyor. Filmlerimiz Trkiyede festivallere katlyor hatta bazen dl alyor. Ancak yeni projelerimizin finansman veya produksiyonu szkonusu olduunda Trkiyeden ans ve iyi niyet temennileri dnda herhangi bir destek alamyoruz . Bunda projelerin gerek ekimlerinin yapld lkeler gerekse iledii konular bakmndan olduka riskli olmalar, gerekse de anlaml bir maddi getirilerinin olmayacann bandan beri belli olmas nemli rol oynuyor sanrm.

Dier yandan Ankarada doup byyen birisi olarak filmlerimin Ankarada gsteriliyor olmas beni ou zaman gerektiinden fazla gururlandryor. Irandaki depremi konu alan belegeselimizin 2005 ylnda Ankara Uluslararas Film Festivalinde Jri zel dlne layk grlmesi beni imdiye kadar hibir dln sevindiremedii kadar sevindirdi. Iki sene sonra ayn festivalin yeni filmimiz shantyGARDENtownu  hibir sanatsal deeri bulunmadndan yarmaya katlmaya layk olmayan filmler  bal altnda internette yaynlamas da beni bir o kadar krd diyebilirim. Trkiyedeki festivallerin srf Pariste filmler yapan bir Trk olduum veya Avrupadaki festivaller de dller aldm iin filmlerimi gstermesini beklemiyorum. Ancak bir blmn Ankarada ektiim, yapm iin daha proje aamasndayken Berlin Film Festivalinden dl kazandm filmimi de   sanatsal deeri olmayan filmler  klasmannda internette grmek de olduka zc oldu benim iin.

 

S : Bugne kadar yaptğnz alşmalar belgesel veya belgesel gerekiliğinde.  Sinema anlayşnz, yaklaşmnz belgesel kalmağa devam edecek mi ? Yoksa daha kurgusal alşmalar yapmak niyetiniz var m ?

 

C : Sanrm klasik anlamda bir kurgu film evirmeye Guillaumeda ben de pek de istekli deiliz. Bunda tabii ki sinemaya belgesel filmlerle balam olmamz byk rol oynuyor. Dier yandan senaryosu tamamlanm bir kurgu filmi profesyonel olmayan oyunculara teslim ettiinizde ne kadar senaryoyu harfi harfine takip etmek isteseniz de kurgu film yava yava belgesele doru kaymaya balyor. Su an ikisinin arasnda anlaml bir denge kurmaya alyoruz.  shantyGARDENtown  iinde youn kurgu eleri bulunan bir belgeseldi.  Ata  ise oyuncularn, srf kendi hayatlarn oynadklar iin,  kamera nnde son derece rahat ve doal olduklar bir kurgu film. Pakistan projesi de bir kurgu olmasna ramen yine profesyonel olmayan aktrlerle gerekletirilecek. Bu arada belgeseli de tamamen bir kenara brakm deiliz. Yeni bir belgesel projemiz de yazm aamasnda.

 

 

S : Dnya sinemasnda etkilendiğin, esinlendiğin ekol, eğilim, ynetmen, senaryo yazarlar var m ? rneğin yaşadğn Kiarostami atlyesi, Berlin deneyiminin nasl bir etkisi oldu ?

 

C : Su ekolden esinleniyoruz veya su tarza daha yatknz diyemeyeceim.  Trleri birbirine ustaca kartrabilen veya ayn film ierisinde ayr ayr ileyebilen her film bize yeni fikirler veriyor. Tabii ki profesyonel olmayan oyunculardan sz aldnda bu konudaki en byk ustalardan birisi Abbas Kiarostami. Dier yandan ad ve filmleri ok az tannmasna ramen Singapurlu ynetmen Eric Khoo, belgesel ve kurgu trlerini  Be With Me  adl filminde yle ustaca kullanyor ki, bazen bu filmin zerine daha ne filmi yapacaz ki diye dߟnd۟m oluyor.

 

 

S : Her yerde olduğu gibi Trkiyede de sinema  yapmağa hevesli ama oğu zaman reklam şirketlerinde alşmak zorunda ok sayda gen var.  Sinemadan bir şeyler umabilmeleri, umut etmeleri, bir şeyler yapabilmeleri iin ncelikle neye ihtiyalar var ? Ne yapabilirler ?

 

 Sokakta yryen herhangi on kiiden en az sekizi mutlaka bir ara bir film ekmeyi aklndan geiriyor. Imkan verilse bu on kisinin onu da sinemac olmak istiyor. Ama nasl olunaca bir kitapta yazmyor, kimse nasl yapldn bilmiyor, birileri yapyor ama onlarda nasl oldn ya anlatamyor, ya da yardmc olmak istemiyor. Ben katldmz festivallerden birinde Yeim Ustaoluna sordum,   nasl geldiniz buralara ?  diye.  Cok alstm, ok yoruldum, yagmur altnda bobin tadm, hasta oldum yine de alstm, sonunda oldu, ama ok zor ona gre,  dedi.  Btn bunlar ben de yapyorum, zor olduunu da  biliyorum ama bir trl ilerleyemiyorum, yok mu bir fikir veya tyo ?  diye sordum.  Ben Montpellier Film Festivalinin proje gelistirme bursuna basvurdum, kazandm, ondan sonra filmime olan ilgi artt. Sen de dene,  dedi. Iki sene sonra Montpellier Film Festivalinin bursunu kazandmzda, keke bundan sonra ne yapmam gerektigini de sorsaydm diye dߟndm.

 

Eksiimiz Trkiyede gerek anlamda danabileceimiz birilerinin olmamas, birilerinin bize yol gsterememesi sanrm. Kendi yolumuzu kendimiz bulmaya alrken de ou zaman ya kayboluyoruz ya da hevesimiz snveriyor. Ulkemizde hala ksa filmin gen ynetmenleri uzun metraja hazrlayan bir aama, gen yetenekleri kefetmede en salam kriterlerden biri olduu yeterince kavranm deil.

Ksa filmle ilgilenenen 30 yan altndaki gen ynetmen veya senaristlerin www.nisimasa.com adresine bir gz atmalarn tavsiye ederim. Nisi Masa her sene bir ksa film senaryo yarmas dzenliyor. Kazanan senaryolara belirli miktarlarda dller veriliyor ve de prodksiyonuna yardmc olunuyor.

Ayrca Berlin Film Festivali kapsamnda dzenlenen Berlinale Talent Campuse de bir ans versinler. Ben ilk kez reddedildim, ikinci bavurum da kabum edildim Berlinale Talent Campuse.

Dnyann her yerinde gen ynetmenlerin sizlerle ayn sorunlarla boustuunu anlamak, bir ekilde yalnz olmadnz kavramak gerekten de iyi geliyor insana.

Ve de ne olursa olsun ylmasnlar, ok alsnlar, gerekiyorsa yamur altnda bobin tasnlar, sonunda abalarnn boa gitmeyeceine, emeklerinin bir ekilde karlk bulacana eminim.